Szwedzkie Obywatelstwo: Obalamy Mity

Emigracja to zawsze trudny temat. Niektórzy nigdy nie czują się w obcym kraju jak w domu, inni zaś asymilują się na tyle, że zaczynają myśleć o postaraniu się o nowe obywatelstwo. Szwedzkie obywatelstwo to popularny temat, który obrósł w kilka powielanych mitów, mniej lub bardziej zgodnych z prawdą. W tym tekście postaram się rozwiać wątpliwości w kwestii najpopularniejszych z nich.

MIT 1: Szwedzkie obywatelstwo dostaje się od ręki

Fakt, kiedyś tak było! W drugiej połowie XX wieku, kiedy władze szwedzkie, zmartwione niskim zaludnieniem kraju, zaczęły sprowadzać imigrantów z południa Europy, faktycznie obywatelstwa przyznawane były praktycznie w chwili przekroczenia granicy. Było to oczywiście działanie "na zachętę", dzięki czemu wiele osób, chociażby z Bałkanów, przyjeżdżało do Szwecji "na saksy", z których już nie wracali. Obecnie, najpopularniejszym sposobem nabycia szwedzkiego obywatelstwa przez osoby dorosłe jest naturalizacja.

Aby dostać szwedzkie obywatelstwo, należy spełnić następujące warunki: - być zdolnym do udowodnienia swojej tożsamości (tj. posiadać paszport lub dowód stwierdzający naszą tożsamość oraz obywatelstwo),

- mieć powyżej 18 lat,

- mieć pozwolenie na pobyt stały w Szwecji (obywatele UE mają niejako automatyczne prawo pobytu, jeśli legalnie pracują, prowadzą przedsiębiorstwo, uczą się lub mają wystarczające środki na utrzymanie się),

- spełnić warunki dotyczące okresu permanentnego zamieszkiwania w Szwecji (generalnie jest to 5 lat, ale w zależności od sytuacji te okresy różnią się - np. dla obywatela UE, który jest/był w związku kohabitacyjnym z obywatelem szwedzkim przez co najmniej dwa lata, właściwy będzie okres 3 lat),

- dobrze prowadzić się w Szwecji (nie mieć problemów z prawem, zaległości podatkowych, etc.).

Oczywiście występowanie wszystkich powyższych okoliczności należy precyzyjnie udowodnić, dostarczając właściwe dokumenty oraz oświadczenia. Do uzyskania szwedzkiego obywatelstwa nie jest potrzebna znajomość języka, kultury czy historii kraju.

Test wskazujący, czy ma się szansę na szwedzkie obywatelstwo, jest na stronie Urzędu Migracyjnego (w języku szwedzkim).

MIT 2: Szwedzki paszport jest najlepszym paszportem świata

To absolutnie nieprawda. Szwedzki paszport znajduje się dopiero na trzecim miejscu w Global Passport Index 2021 wraz z równorzędnymi mu paszportami: austriackim, włoskim, irlandzkim i nowozelandzkim. Zapewnia on wstęp do 133 krajów świata, w tym bezwizowo do 99 państw. Najpotężniejszym paszportem świata jest obecnie dokument wydany przez Niemcy (wstęp do 135 krajów). Lepszy mobility score od szwedzkiego paszportu mają też paszporty fińskie, hiszpańskie i szwajcarskie (wstęp do 134 krajów świata). Polski paszport jest na 5. miejscu w rankingu wraz z paszportami czeskim, luksemburskim i norweskim. Zapewniają one wstęp do 131 krajów świata, w tym bezwizowo do 95 państw.

MIT 3: Wystarczy wziąć ślub ze szwedzkim obywatelem, aby dostać szwedzkie obywatelstwo

Znaczenie prawne związku małżeńskiego w Szwecji jest znikome, podobnie jest w przypadku starania się o szwedzkie obywatelstwo. Mało tego, ślub ze szwedzkim obywatelem nie pomoże nawet w zdobyciu szwedzkiego PESELu! Jednak związek kohabitacyjny (czyli wspólne zamieszkiwanie partnerów, nie musi być to małżeństwo) w Szwecji przez co najmniej dwa lata z osobą, która jest szwedzkim obywatelem od co najmniej dwóch lat, zmniejsza okres permanentnego zamieszkiwania w Szwecji warunkującego rozpoczęcie starań o szwedzkie obywatelstwo, do lat trzech.

Przepis taki ma zapewne na celu zniwelowanie zjawiska "wizowych małżeństw", czyli sytuacji, w których dwie czasem obce sobie osoby, decydują się na zawarcie małżeństwa tylko w celu uzyskania określonego statusu przez jedną z osób.

MIT 4: Dziecko urodzone w Szwecji będzie miało szwedzkie obywatelstwo

W Szwecji, podobnie jak w Polsce, obowiązuje ius sanguinis, czyli prawo krwi. Oznacza to, że obywatelstwo jest dziedziczone i nie jest zależne od miejsca urodzenia (tak jest na przykład w USA, nazywa się to wtedy prawo ziemi). A więc dziecko obywateli wyłącznie polskich urodzone w Szwecji, będzie mogło mieć wyłącznie polskie obywatelstwo. Jeśli co najmniej jedno z rodziców ma obywatelstwo szwedzkie (obojętnie czy wyłącznie szwedzkie czy też łączone), to dziecko również automatycznie dostanie szwedzkie obywatelstwo.

MIT 5: Brak paszportu to brak obywatelstwa

Wielu Polaków, którzy mieszkają w Szwecji od bardzo dawna i posiadają już wyłącznie szwedzkie paszporty (bo ważność polskich się już skończyła), zdaje się wierzyć, że stracili polskie obywatelstwo. To absolutnie błędne rozumowanie. Obywatelstwo to stan prawny, wynikający z zaistnienia określonych warunków (np. bycie dzieckiem obywatela danego państwa), którego potwierdzeniem jest dokument (paszport lub dowód osobisty i rejestracja jako polski obywatel), określający tożsamość oraz obywatelstwo danej osoby. Brak dokumentu nie oznacza braku obywatelstwa - tracimy jedynie szybką, doraźną możliwość jego udokumentowania. Nieudowodnione i niezarejestrowane obywatelstwo nie rodzi skutków prawnych, ale nawet osoba, która nigdy nie mieszkała w Polsce, a posiada polskie obywatelstwo, bo jej wstępny (przodek) był Polakiem, może postarać się o polski paszport, przedkładając polskim władzom dowody na swoje polskie pochodzenie (prawo krwi). Jedynym sposobem "pozbycia się" obywatelstwa, zarówno w Polsce, jak i w Szwecji, jest czynne zrzeczenie się go. Tak samo Polska, jak i Szwecja, pozwalają na posiadanie przez swoich obywateli łączonych obywatelstw bez konieczności zrzekania się któregokolwiek z nich.

MIT 6: Nie ma znaczenia, jakiego paszportu używam, gdy przyjeżdżam do Polski

Z przepisów ustawy o obywatelstwie polskim wynika, że polski obywatel nie może ze skutkiem prawnym powoływać się wobec władz polskich na obywatelstwo innego państwa. Oznacza to, że polski obywatel podczas przekraczania polskiej granicy, powinien mieć ważny polski dokument tożsamości upoważniający go do przekroczenia granicy. W praktyce oznacza to, że jeśli powołacie się na swoje polskie obywatelstwo, ale przedstawicie do kontroli dokument kraju trzeciego, to zostaniecie poproszeni o przedłożenie polskiego dowodu tożsamości. W przypadku jego braku, będziecie traktowani tak, jakbyście nie mieli ważnego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy RP. Jeśli zaś polskiemu obywatelowi uda się przekroczyć granicę Polski posługując się zagranicznym dokumentem, będzie podczas danego pobytu w Polsce traktowany jak obywatel zagraniczny i nie będzie mógł liczyć na wsparcie polskich władz. Przykładowo ograniczony będzie czas dozwolonego pobytu w RP (czyli 90 dni w okresie 180-dniowym), którego przekroczenie będzie uznane za naruszenie prawa skutkujące sankcjami.

I na koniec...

Ciekawostka!

Szwedzki paszport tymczasowy jest... różowiutki! Można go wyrobić od ręki w dosłownie 15 minut na posterunku Policji i obowiązuje on tylko podczas określonej zagranicznej podróży.

Jedyne pełnowartościowe i wiarygodne źródło wiedzy o zasadach otrzymania szwedzkiego obywatelstwa, to strona szwedzkiego urzędu ds. migracji (Migrationsverket). Na ich stronach możecie też zrobić szybki test czy kwalifikujecie się do otrzymania szwedzkiego obywatelstwa!