Przedszkole w Szwecji v. 1 - Formalności, Opłaty, Dostępność

Dziecko idące do przedszkola – to kamień milowy w życiu całej rodziny. Tak jak przy wszystkich tego typu wydarzeniach, może nam towarzyszyć stres, szczególnie, jeśli mieszkamy za granicą, a mówiące dotychczas po polsku dziecko wkracza w zupełnie nowy świat, w którym mówi się w obcym języku. Niniejsza część artykułu dotyczy formalności związanych z przedszkolem - dowiecie się kto ma prawo uczęszczać do przedszkola w Szwecji, jak dostać miejsce w przedszkolu oraz czy przedszkola są płatne.

Na początku chcę zaznaczyć, że nie jest ekspertem w tym temacie i jedyne, co zrobię, to opowiem jak wygląda kwestia szwedzkiego przedszkola w oparciu o własne doświadczenia i ogólnodostępne informacje miasta Malmö. Pamiętajcie, że w każdej gminie organizacja może się różnić, każde przedszkole jest inne, każdy nauczyciel jest inny i każde dziecko też jest inne.

Może Cię zainteresuje: Przeprowadzka Do Szwecji - Od Czego Zacząć?

Szwedzki system nauczania

Przedszkole to pierwszy krok w szwedzkim systemie szkolnym i jest dobrowolne. Po przedszkolu przychodzi szkoła podstawowa (grundskola), a potem szkoła średnia (sekundärskola) - zawodowa (yrkesskola) albo liceum (gymnasieskola), które są etapami obowiązkowymi. Do przedszkola mają prawo chodzić dzieci w wieku od 1 do 6 lat – w Szwecji nie ma więc rozróżnienia na żłobek i przedszkole. Przedszkola są zarówno publiczne, jak i prywatne, jednak uczęszczanie do prywatnego przedszkola nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi opłatami w porównaniu do przedszkoli publicznych. Wszystkie przedszkola w Szwecji podlegają temu samemu prawu, a dostęp do edukacji jest z założenia równy i bezpłatny.

Przedszkolaki uczą się przez zabawę – śpiewają, malują, tańczą, poznają litery oraz cyfry i ćwiczą mowę. Uczą się również jak funkcjonować wśród innych, jak budować relacje, prowadzić rozmowy i jak radzić sobie z własnymi emocjami. Istotnym punktem programu nauczania jest budowanie w dzieciach świadomości w zakresie ekologii, środowiska, segregacji odpadów etc. Pozwolenie dziecku na chodzenie do przedszkola to sposób na przygotowanie go do szkoły. Więcej o tym, jak przebiega nauka w przedszkolu, dowiecie się z następnego artykułu tej serii.

Prawo do przedszkola

Rozróżniamy dwa tryby, w których dziecko może uczęszczać do przedszkola w Szwecji:

Bezpłatne allmän förskola

Wszystkie dzieci mają prawo uczęszczać do przedszkola od semestru jesiennego w roku, w którym dziecko kończy 3 lata. Dotyczy to również dzieci, których rodzice są bezrobotni. Dziecko ma wtedy prawo do przedszkola w wymiarze 15 godzin tygodniowo i w tym zakresie przedszkole jest bezpłatne -to tzw. allmän förskola, czyli "powszechne przedszkole". Dziecko jednak nie może wtedy chodzić do przedszkola w dni wolne od szkoły w danej gminie, na przykład w czasie wakacji czy ferii.

Płatne przedszkole

Gdy oboje opiekunowie dziecka pracują, szukają pracy (są zarejestrowani w Arbetsförmedlingen), uczą się lub przebywają na urlopie rodzicielskim, dziecko ma prawo do miejsca w przedszkolu od pierwszego roku życia. Ilość godzin w przedszkolu zależy od godzin pracy czy nauki rodziców. W przedszkolu należy wypełnić szczegółowy formularz i wskazać dokładne godziny przebywania dziecka w przedszkolu. Czasami jest to weryfikowane bardzo dokładnie, czyli na przykład jeśli mamy nienormowany czas pracy albo nauki, to należy przedłożyć grafik. W przypadku szukania pracy przez rodziców, dziecko ma prawo przebywać w przedszkolu 30 godzin tygodniowo, zaś jeśli choć jeden z opiekunów jest na urlopie rodzicielskim – 15 godzin tygodniowo.

W tym trybie przedszkole jest płatne. Opłata za przedszkole obniża się, gdy dziecko kończy trzy latka, jednak wyższa jest w wakacje, czyli w czerwcu i lipcu.

Jeśli chociaż jeden z rodziców jest bezrobotny, dziecku przysługuje wyłącznie 15 godzin w trybie allmän förskola.

WAŻNE: Każde dziecko, które mieszka w Szwecji (czyli posiada stały adres na terenie Królestwa Szwecji), ma prawo do przedszkola w wyżej wymienionych trybach i nie musi mieć szwedzkiego numeru personalnego. Jeśli go nie ma, dostaje wewnętrzny numer nadany przez gminę, jednak jest to wyłącznie numer organizacyjny, który nie ma żadnej mocy poza gminnym Förskoleförvaltningen.

Wniosek o miejsce w przedszkolu

Organ, który zajmuje się rekrutacją i koordynacją pracy przedszkoli nazywa się Förskoleförvaltningen. Dokładniej, jest to wydział w każdej gminie (kommun), więc aby wejść na stronę swojego wydziału, należy wygooglować „Förskoleförvaltningen + nazwa gminy”.

O miejsce w przedszkolu można ubiegać się od momentu narodzin dziecka, jednak należy pamiętać, że może ono rozpocząć edukację najwcześniej w wieku 12 miesięcy. Wniosek trzeba złożyć nie później niż cztery miesiące przed dniem pójścia dziecka do przedszkola, a więc w praktyce na przykład nie później niż cztery miesiące przed dniem powrotu rodziców do pracy.

Wniosek można złożyć do Förskoleförvaltningen przez internet, logując się na stronie gminy (dla osób posiadających numer personalny oraz Bank ID) albo tradycyjnie, wysyłając pocztą formularz ściągnięty z w/w strony (dla osób, które nie posiadają numeru personalnego oraz Bank ID). Przypominam, że dziecko nie musi mieć numeru personalnego, aby dostać miejsce w przedszkolu – w takim wypadku po prostu nie wpisujemy nic w miejscu personnummer.

We wniosku należy podać przede wszystkim od kiedy dziecko ma rozpocząć naukę w przedszkolu oraz określić od jednej do pięciu placówek, które nam odpowiadają. Nie oznacza to jednak, że przydzielone zostanie jedno z tych przedszkoli. Pamiętajcie, że w szwedzkim systemie edukacji obowiązuje rejonizacja, a więc priorytetem w zakresie dobrania dziecku przedszkola przez Förskoleförvaltningen będzie odległość od domu oraz wolne miejsca w określonym terminie. Nam przykładowo trafiło się przedszkole, które nie było na naszej liście wyborów, ale było tylko kilometr od naszego mieszkania i okazało się naprawdę świetne.

W przypadku niezadowolenia z dobranego przedszkola albo chęci zmiany przedszkola już po rozpoczęciu nauki, oczywiście można zawnioskować o zmianę placówki. W tym przypadku jednak obowiązuje kolejka w zależności od terminu zgłoszenia. Przykładowo, rozmawiałam z mamą dziecka, które mieszkało na drugim końcu miasta i czekało prawie rok, aby dostać się do naszego przedszkola, gdyż jest to jedna z najlepszych placówek w mieście.

Jeśli czegoś nie wiecie lub nie rozumiecie na tym etapie, polecam skontaktować się z Förskoleförvaltningen w Waszej gminie mailowo lub telefonicznie.

Ile kosztuje przedszkole?

Wiele źródeł podaje, że płatny tryb przedszkola w Szwecji powstał jako „wymysł kobiet”, które zamiast zajmować się dziećmi i domem, walczyły o to, aby robić karierę. I faktycznie – jeszcze kilkadziesiąt lat temu przedszkola tutaj niemalże nie funkcjonowały.

Opłata miesięczna oparta jest na całkowitym miesięcznym dochodzie podlegającym opodatkowaniu oraz na tym, ile dzieci w gospodarstwie domowym uczęszcza do przedszkola. Jak to w Szwecji zwykle jest – im więcej dzieci, tym większe są ulgi. Za drugie i trzecie dziecko dostaje się zniżkę, natomiast za czwarte oraz późniejsze dzieci nie płaci się w ogóle. Aby ten system działał, dzieci muszą być zameldowane pod jednym adresem, czyli w przypadku separacji rodziców – u tego samego rodzica.

Aby kwota opłaty za przedszkola została poprawnie wyliczona, należy do Förskoleförvaltningen złożyć inkomstanmälan ze Skatteverket (urzędu skarbowego), czyli takie zaświadczenie o tym, ile się zarabia. Można to zrobić przez internet lub pocztą. Jeśli inkomstanmälan nie zostanie dostarczone, wtedy obowiązuje nas maksymalna opłata za miejsce w przedszkolu. Przykładowo, w gminie Malmö wynosi ona 1478 koron za jedno (pierwsze) dziecko. Maksymalną stawkę płaci się również, jeśli gospodarstwo domowe zarabia łącznie 49 280 koron lub więcej miesięcznie brutto.

Miejsce w przedszkolu otrzymujemy na podstawie umowy podpisanej z gminą. Wypowiedzieć tę umowę należy nie później niż dwa miesiące przed przewidywanym czasem zakończenia przedszkola. Czyli przykładowo, jeśli dziecko zaczyna szkołę 17 sierpnia, ale nie będzie chodzić do przedszkola przez całe wakacje, czyli od 17 czerwca, to umowę należy wypowiedzieć najpóźniej 17 kwietnia. W przeciwnym razie zostanie się obciążonym comiesięcznymi kosztami aż do rozpoczęcia przez dziecko szkoły. Jeśli zaś dziecko będzie uczęszczać do przedszkola aż do tego terminu, nie musimy nic robić – umowa kończy się automatycznie.

Prawo do wsparcia nauki języka ojczystego

W Szwecji dzieci, których językiem ojczystym jest inny język niż szwedzki, mają prawo do nauki języka ojczystego w ramach swojej edukacji i jest to całkowicie bezpłatne. Tyczy się to również przedszkoli. Dyrekcja przedszkoli ma obowiązek zapewnić przedszkolakom wsparcie w zakresie rozwoju kulturowego oraz językowego. U nas przejawiło się to w tym, że Z została przydzielona do przedszkola, o które nawet nie wnosiliśmy, do grupy, gdzie nauczycielką była cudowna K – jej mama jest Polką, więc K mówi trochę po polsku. Była nieocenioną pomocą przy adaptacji w przedszkolu, a jej zaangażowanie i obecność zaoszczędziły nam wiele stresu i dramatów. Więcej o adaptacji w przedszkolu dzieci dwujęzycznych, dowiecie się z następnego artykułu.

Godziny otwarcia i dostępność przedszkoli

Generalnie przedszkola, zarówno prywatne, jak i publiczne w Malmö, otwarte są od poniedziałku do piątku w godzinach 6:15-17:30, a w razie potrzeby do 18.30, jednak czasy te mogą się nieznacznie różnić. Istnieją też przedszkola specjalistyczne, które oferują opiekę nad dziećmi wieczorami, w weekendy i nocami.

Zajęcia przedszkolne są odwoływane cztery razy w roku. Informacje o tym, jakie to dni, można znaleźć na stronie każdego przedszkola. Są to tzw. verksamhetsdagar, czyli dni, w których odbywają się na przykład szkolenia dla nauczycieli, zebrania i inne przedsięwzięcia wewnętrzne. Jeśli nie możemy w taki dzień zostać z dzieckiem w domu, należy zgłosić to nauczycielom, gdyż jest wtedy organizowania opieka zastępcza w innym przedszkolu.

Jeśli dziecko chodzi do przedszkola w trybie allmän förskola, należy pamiętać, że obowiązują je takie same dni wolne od przedszkola, jak w danym roku szkolnym (läsåret) w całej gminie.

W przypadku gdy opiekunowie dziecka pracują, uczą się, szukają pracy albo są na urlopie rodzicielskim, opieka nad dziećmi będzie działać również w miesiącach letnich. Jeśli przedszkole lub oddział jest nieczynny z powodu wakacji, zwykle zajęcia odbywają się w innym przedszkolu w danym rejonie. Należy pamiętać, że dzieci nie mogą uczestniczyć w zajęciach przedszkolnych, gdy jeden z opiekunów przebywa na zwolnieniu lub wakacjach, chyba, że jest to tryb allmän förskola.

Istnieją wyjątki od powyższych zasad, jednak należy omówić je z nauczycielami i dyrekcją przedszkola. My trafiliśmy akurat na przedszkole, które jest dość liberalne, jeśli chodzi o godziny uczęszczania dziecka do placówki, jednak należy pamiętać, że są też przedszkola, które podchodzą do tego bardzo restrykcyjnie i w których nawet pół godziny odstępstwa od planu przebywania dziecka w przedszkolu, może mieć nieprzyjemne konsekwencje – od rozmowy z dyrekcją aż po kary finansowe.

Prawo do przedszkola – podsumowanie

Tryb allmän förskola

Dziecku w wieku 3-6 lat przysługuje 15 godzin przedszkola tygodniowo, brak opłat, dni wolne od przedszkola, jak w danym roku szkolnym (läsåret) w całej gminie.

Inne tryby

Dziecku w wieku 1 – 6 lat przysługuje ilość godzin w przedszkolu w zależności od sytuacji rodziców, dni wolne według szwedzkiego roku pracowniczego (röda dagar) oraz urlopu rodziców.

Rodzic pracuje lub studiuje

Dziecko ma prawo do przedszkola w ciągu godzin, w których rodzic pracuje lub uczy się. Obejmuje to również czas podróży do i ze studiów / pracy.

Rodzic na urlopie rodzicielskim

Jeśli rodzic przebywa na urlopie rodzicielskim z rodzeństwem dziecka przedszkolnego, dziecku przysługuje 30 godzin tygodniowo w przedszkolu przez pierwsze dwa miesiące, a następnie 15 godzin tygodniowo.

Rodzic uczy się podczas urlopu rodzicielskiego

Jeżeli rodzic uczy się w czasie urlopu rodzicielskiego, a czas nauki przekracza 15 godzin, musi złożyć dodatkowy formularz, aby dziecko mogło przebywać w przedszkolu w czasie jego nauki i podczas dojazdów. Opłata jest naliczana według stawki podstawowej.

Rodzic szuka pracy

Jeśli rodzic jest osobą aktywnie poszukującą pracy i zarejestrowaną w Arbetsförmedlingen, dziecku przysługuje 30 godzin tygodniowo w przedszkolu.

Wyjątkowe okoliczności

Jeśli dziecko ma specjalne potrzeby ze względu na sytuację rodzinną lub z powodów fizycznych, psychicznych lub innych potrzebuje specjalnego wsparcia w rozwoju, może to wpłynąć na liczbę godzin spędzonych w przedszkolu – konieczne są indywidualne ustalenia z dyrekcją placówki oraz pedagogami.

Moje rady

1. Złóżcie wniosek o miejsce w przedszkolu już w momencie, kiedy jesteście pewni swojego nowego adresu – nie musicie jeszcze fizycznie mieszkać w Szwecji. Pamiętajcie, że na przydzielenie miejsca czeka się do czterech miesięcy.

2. Weźcie pod uwagę okres tzw. insoklning, czyli adaptacji dziecka w przedszkolu, w której, w zależności od wieku i reakcji dziecka, będziecie musieli czynnie uczestniczyć. Dlatego dobrze jest wyznaczyć termin rozpoczęcia przedszkola tydzień wcześniej, niż termin rozpoczęcia pracy, a jeśli już pracujecie – wziąć urlop na okres inskolning.

3. Podpytajcie znajomych lub osoby na forach internetowych, jakie są najlepsze przedszkola w Waszej okolicy, jednak nie przyzwyczajajcie się do myśli, że dziecko trafi do wymarzonego przedszkola.

4. Czasami nie warto zmieniać przedszkola, nawet na to wymarzone, bo taka zmiana to ogromny stres dla malucha.

5. Bądźcie otwarci na ludzi, środowisko i szwedzki system nauczania. Możliwe, że spotkacie się z wieloma rzeczami, które Was zszokują albo nie będą Wam się podobać, ale zastanówcie się, czy warto się oburzać – w razie czego, spokojna, rzeczowa rozmowa to najlepsze rozwiązanie. Jesteście w innym kraju, bo tak wybraliście – nie próbujcie zmieniać systemu, jaki w nim panuje, bo nie dość, że jest to z góry skazane na porażkę, to jeszcze wyrobicie sobie łatkę dziwaków. To Wasze dziecko jest najważniejsze, a nie Wasze przekonania czy przyzwyczajenia.

I najważniejsze:

6. Jeśli czegoś nie wiecie, nie rozumiecie albo macie jakikolwiek problem – pytajcie. Jeśli nie wiecie kogo spytać, spytajcie kogokolwiek, a na pewno zostaniecie odesłani do właściwej osoby. Urzędnicy, dyrekcja i personel przedszkola są po to, aby sprawnie i komfortowo przeprowadzić Was przez wszystkie procesy. Nie ma sensu lawirować po forach internetowych, skoro możecie dostać odpowiedź z pierwszej ręki.